«Μόνο ένα επαναστατικό τραγούδι»: αυτή η φράση έγινε σύνθημα και σύνο- ψη του Βιβλίου των εικόνων του Ζαν Λυκ Γκοντάρ πολύ προτού ολοκληρωθεί η ταινία. Στο συμβολικό επίπεδο τι μπορεί να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά από ένα τραγούδι όταν βρισκόμαστε σε επαναστατικές συνθήκες; Επιλέξαμε αρκετές ταινίες για να αναδείξουμε την ποικιλία των μορφών προσέγγισης του θέματος, και για να αποκτήσουμε μια σφαιρική εποπτεία της αποτύπωσης των επαναστατικών τραγουδιών στον κινηματογράφο.
Πρώτα οι γενεσιουργές ταινίες, που δείχνουν τη γέννηση και τη διαδρομή των τραγουδιών: ένα σημαντικό εγχειρίδιο για το είδος αυτό είναι ο Τζο Χιλλ (Bo Widerberg, 1981), καθώς επίσης το μεγαλοπρεπές μαχητικό δοκίμιο Η κραυγή της τζαζ (Edward O. Bland, 1959), οι πειραματικές ηχητικές έρευνες που διεξήγαγε η Colette Magny όπως συνεχίστηκαν από τον Yves-Marie Mahé, και μια ταπεινή εργασία ενός εξόριστου αγωνιστή που αφηγείται Το όπλο μου (Thierry Naikuriyo, 2018).
Στη συνέχεια οι τανίες των ακτιβιστών, που υψώνουν το τραγούδι τους την ώρα του αγώνα, σαν ένα οπτικό ισοδύναμο της μουσικής τους. Ο Len Lye εστίασε την πειραματική οπτική έρευνά του σε ένα τραγούδι το οποίο μιλά μεταφορικά για την αγωνία ενός μαύρου σκλάβου που γλιτώνει από το λιντσάρισμα (Color Cry, 1953), η επικίνδυνη μελαγχολία της «Διεθνούς» που ακούγεται στα χρόνια της δικτατορίας στη Βραζιλία στην Κλίμακα ματζόρε (José Inacio Parente, 1984), μια συνεργασία ανάμεσα στον σκηνοθέτη και τους απεργούς εργάτες στο Με ποια πλευρά είσαι; (Ken Loach, 1985), κάλεσμα σε εξέγερση στο Τα σχέδιά μου θα ραγίσουν (Jean François Richet, 1997), που αντλεί την έμπνευσή του από το Σύνταγμα του 1793, το πιο επαναστατικό απ’ όλα.
Τέλος, οι ταινίες που εμπνέονται από τον ήχο των κρουστών, που μετασχηματίζει την επιμνημόσυνη τελετή σε προσμονή, σε μια μυθοποιητική ηχώ κραυγών του παρελθόντος που αποσκοπούν να περάσουν στο μέλλον, με μια ευχή να δημιουργήσουν τον δικό τους χρόνο: έτσι το έργο με τον ταιριαστό τίτλο Τραγούδι από το μέλλον (Tommaso Donati, 2017), μια επισκόπηση των τραγουδιών της Επανάστασης των Γαρυφάλλων που είχε ως έναυσμα το τραγούδι «Grândola Vila Morena» συμπυκνώνεται στα 25 Τραγούδια του Απρίλη (Luís Gaspar, 1977), το οποίο επεκτάθηκε για να λάβει τη μορφή του Οδηγίες για μια κραυγή διαρκείας, που δημιούρ- γησε ο João Tabarra ειδικά για το 9ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας και τον οποίο ευχαριστούμε θερμά. Το επαναστατικό τραγούδι αρδεύει τον κινηματογράφο σε όλες του τις μορφές, επιτρέποντάς του να το ανταγωνίζεται με όλη την ενεργοποιό δύναμή του.
Νικόλ Μπρενέζ Θερμές ευχαριστίες στους Lucas Murari και Lucas Parente
Revolutionary songs